Nếu bạn đang mua bán rất nhiều cổ phiếu nhưng không thực sự hiệu quả, thì bài viết này chính là câu trả lời cho bạn.
Có 1 sự thật là:
Khi bạn tham gia vào thị trường chứng khoán, bất kể bạn làm gì và như thế nào, bạn sẽ được gọi là NHÀ ĐẦU TƯ.
Thế nhưng, phần lớn nhà đầu tư bỏ tiền vào thị trường mà không thực sự nhận thức được chính xác điều mình đang làm.
Cụ thể?
Rất nhiều người thực ra đang “đầu cơ” nhưng vẫn ngộ nhận rằng mình đang “đầu tư”.
Chính điều này dẫn đến 1 thực trạng là hầu hết nhà đầu tư, sau 1 thời gian sẽ cảm thấy danh mục của mình bị “rối loạn”. Những quyết định đưa ra không hiệu quả và mọi thứ thì… rối tung và không biết phải tháo gỡ như thế nào.
Phân biệt và nhận thức giữa đầu tư và đầu cơ là 1 nền tảng cốt lõi mà bất kỳ 1 nhà đầu tư nào cũng cần hiểu rõ trước khi mua bất kỳ 1 cổ phiếu nào (nếu không muốn mất tiền!).
Benjamin Graham – Cha đẻ của đầu tư giá trị – là 1 trong những người đầu tiên định nghĩa chính xác “đầu tư” là gì và cách để xác định ranh giới của nó với “đầu cơ”.
Trước khi đi vào chi tiết, hãy dừng lại 1 chút và suy ngẫm về điều “mơ hồ” nhất mà phần lớn nhà đầu tư đang phải đối mặt…
Điểm khác nhau giữa đầu tư và đầu cơ là gì?
Mới đầu, bạn sẽ nghĩ câu trả lời vô cùng đơn giản và có phần… hiển nhiên.
Tuy nhiên, hãy thử dành 2 phút dùng bút viết ra giấy khoảng 5 gạch đầu dòng những điểm khác nhau giữa đầu tư và đầu cơ.
Hãy thử định nghĩa lại, thế nào là “đầu tư” và thế nào là “đầu cơ”.
Nếu bạn giống tôi trước đây, có chút “bối rối” sẽ xuất hiện. Cụ thể hơn, ranh giới phân biệt giữa 2 khái niệm không thực sự rõ ràng và rất dễ lầm lẫn.
Philip Carret: Động cơ trong mỗi quyết định mua bán
Quay về quá khứ cách đây hơn 80 năm, năm 1938, trong cuốn sách “Nghệ thuật đầu cơ” (The Art of Speculation), Philip Carret cho rằng cách đơn giản nhất để phân biệt giữa đầu tư và đầu cơ là…
…động cơ đằng sau quyết định mua bán của mỗi người.
“Một người mua US Steel ở mức giá 50$ năm 1915 với động cơ bán đi để kiếm lời sẽ là 1 nhà đầu cơ. Ngược lại, một người mua American Telephone năm 1921 ở mức giá 95$ với mục tiêu nhận cổ tức đâu đó trên 8%, sẽ là 1 nhà đầu tư”.
Nói ngắn gọn, Carret cho rằng, động lực đằng sau 1 nhà đầu tư là nền tảng nội tại của 1 doanh nghiệp (fundamental economics of business).
Trong khi đó, 1 nhà đầu cơ chỉ quan tâm đến biến động giá cổ phiếu.
Theo Carret:
“Đầu cơ có thể được xác định là việc mua 1 cổ phiếu hay 1 hàng hóa nào đó với kỳ vọng nhận được lợi nhuận từ biến động giá cổ phiếu”.
Bạn có thấy điều này rất quen thuộc trên thị trường chứng khoán hiện tại?
Hay bạn đã từng nghĩ như vậy?
Vậy Benjamin Graham – “Cha đẻ của đầu tư giá trị” – phân biệt 2 khái niệm đầu tư và đầu cơ như thế nào?
Benjamin Graham: Biên an toàn
Trong cuốn “Phân tích chứng khoán” năm 1934, ông viết:
“Một quyết định được gọi là đầu tư, nếu nó dựa trên những phân tích chắc chắn, với một mức biên an toàn và một lợi nhuận kỳ vọng tương ứng. Những quyết định không thỏa mãn những tiêu chí này sẽ là đầu cơ”.
Tuy nhiên, chúng ta có thể thấy định nghĩa này không thực sự rõ ràng và trong nhiều tình huống, đầu cơ vẫn có thể lập lờ thành đầu tư.
Ngay chính Ben Graham cũng viết trong cuốn “Nhà đầu tư thông minh” năm 1949, rằng:
“Mặc dù chúng ta bấu víu vào khái niệm này (về đầu tư). Những thay đổi trên thị trường đã dẫn đến việc sử dụng khái niệm “đầu tư” một cách dễ dãi hơn”.
Và chúng ta đều nhận thấy rằng, ngày nay, bất kỳ 1 ai tham gia vào thị trường chứng khoán, đều sẽ được gọi là “nhà đầu tư”… bất kể họ làm gì, mua bán gì trên thị trường.
John Bogle: Thời gian nắm giữ cổ phiếu
Ở 1 góc nhìn khác, nhà đầu tư huyền thoại John Bogle, tác giả của cuốn sách “The clash of the Cultures: Invesment vs. Speculation” (tạm dịch: Sự giao thoa của 2 nền văn hóa: Đầu tư vs. Đầu cơ)…
…ông cho rằng, trong tâm trí của phần lớn cá nhân, không có sự phân biệt rõ ràng giữa đầu tư và đầu cơ.
Theo ông, cách đơn giản để phân biệt đầu tư và đầu cơ là ở thời gian nắm giữ cổ phiếu:
Đầu tư nghĩa là nắm giữ và sở hữu dài hạn
Đầu cơ nghĩa là giao dịch ngắn hạn
Tổng hợp lại, chúng ta có 3 phiên bản khác nhau về sự phân biệt:
Carret phân biệt dựa trên động cơ mà mỗi cá nhân hướng đến đằng sau mỗi quyết định: doanh nghiệp hay giá cổ phiếu.
Ben Graham phân biệt dựa trên cách mỗi cá nhân ra quyết định: thông qua phân tích, biên an toàn và lợi nhuận kỳ vọng.
John Bogle phân biệt dựa trên thời gian nắm giữ cổ phiếu: dài hạn hay ngắn hạn
Seth Klarman: Lợi ích của chủ sở hữu
Trong cuốn sách “Biên an toàn” của mình, Seth Klarman nói rằng…
“…bất kỳ 1 tài sản và cổ phiếu nào cũng có thể phân loại là đầu tư hoặc đầu cơ. Điểm khác biệt luôn không rõ ràng với hầu hết mọi người.
Dù là đầu tư hay đầu cơ thì chúng ta đều phải mua đi bán lại cổ phiếu.
Và những biến động (chênh lệch) giá cổ phiếu cũng sẽ đem lại lợi nhuận cho 1 khoản đầu tư hoặc 1 khoản đầu cơ.
Tuy nhiên, có 1 điểm khác nhau trọng yếu ở đây. Đó là:
Một khoản đầu tư sẽ đem về dòng tiền như là 1 phần trong lợi ích dành cho chủ sở hữu, còn đầu cơ sẽ không nhận được.
Lợi nhuận của 1 người đầu cơ sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào 1 thứ duy nhất: sự thay đổi thất thường của thị trường hàng ngày.”
Và cuối cùng, Warren Buffett
Nhà đầu tư vĩ đại nhất nói rằng:
“Ranh giới giữa đầu tư và đầu cơ chưa bao giờ rõ ràng và dễ dàng xác định cả.
Và nó còn trở nên nhập nhằng hơn nữa khi phần đông những người tham gia thị trường tận hưởng cảm giác chiến thắng.
Trong 1 thị trường đi lên, việc kiếm tiền quá dễ dàng thì mọi lời giải thích cho đầu cơ đều trở nên hợp lý.
Sau những trải nghiệm chiến thắng kiểu như vậy, hầu hết mọi người sẽ bị vướng vào 1 hành vi rất nguy hiểm. Giống như kiểu cô bé Lọ Lem lúc đồng hồ điểm 12h đêm vậy…
Mọi người nghĩ rằng sẽ có rất nhiều lễ hội – nghĩa là nhiều cơ hội đầu cơ vào những doanh nghiệp có mức định giá “trên trời” nếu so với lượng tiền mặt có thể tạo ra trong tương lai – mà cuối cùng sẽ chỉ toàn là bí ngô và chuột.
Thế nhưng, mọi người vẫn tiếc nuối việc phải bỏ lỡ mỗi phút trong lễ hội.
Do đó, tất cả những ai tham gia đều trở nên tham lam và nghĩ rằng mình có kế hoạch để rời đi chỉ vài giây trước nửa đêm.
Và vấn đề là: Tất cả họ đều đang nhảy trong 1 căn phòng với chiếc đồng hồ không có tay. (Ý nói, chiếc đồng hồ không có kim và không ai đoán được chính xác lúc nào là nửa đêm).”
Phần lớn những người đầu cơ đều tin rằng mình giỏi hơn hoặc nhạy bén hơn người khác. Và rằng, họ sẽ chốt lời trước khi cổ phiếu hoặc thị trường đi xuống.
Thực tế thì, phần lớn họ đều không nghĩ rằng mình đang đầu cơ mà vẫn luôn tin rằng, mình đang đầu tư.
Warren Buffett chốt lại rằng:
“Hiểu 1 cách cơ bản, theo cá nhân tôi, góc nhìn đầu tư là khi bạn nhìn vào 1 tài sản dưới góc độ khả năng tạo ra dòng tiền của nó.
Lấy ví dụ, nếu tôi mua một trang trại và kỳ vọng nó có thể giúp tôi tạo ra 80$ doanh thu trên mỗi mẫu từ ngô hay đỗ tương, và tôi có thể phải trả 600$ cho mỗi mẫu.
Khi đó, tôi chỉ nhìn vào dòng tiền mà tài sản đó có thể tạo ra…
…tôi không nhìn vào giá của trang trại đó mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng hay mỗi năm biến động ra sao.
Ngược lại, nếu tôi mua 1 cổ phiếu và tôi hy vọng rằng giá cổ phiếu sẽ tăng lên vào tuần tới hay tháng tới…
…với tôi, đó là đầu cơ.”
Vậy bạn muốn gì?
Đầu tư và đầu cơ, cái nào tốt hơn?
Thú thật, tôi không có câu trả lời chính xác cho điều này.
Đầu cơ vẫn luôn cần thiết để đem lại tính thanh khoản cho thị trường. Và tôi cũng biết có rất nhiều người đầu cơ thành công.
Tuy nhiên, nếu bạn là 1 nhà đầu tư cá nhân thông thường, lời khuyên của tôi là… hãy tránh xa đầu cơ.
Hầu hết những người đầu cơ đều không chiến thắng thị trường trong dài hạn.
Họ thậm chí không kiếm được tiền, hoặc là thua lỗ.
Bản chất của đầu cơ trên thị trường chứng khoán là muốn kiếm được nhiều tiền trong 1 thời gian ngắn.
Sự cuồng nhiệt “phải chiến thắng” chính là điểm yếu “chí mạng” của đầu cơ.
Bởi lẽ, quy luật của tạo hóa, của vũ trụ luôn hiển nhiên và rõ ràng. Đó là…
…không có sự thành công nào đến 1 cách dễ dàng và không tốn thời gian cả.
Và với bạn, liệu bạn có muốn kiếm tiền… chậm (đầu tư) hay không?
Nên nhớ rằng, hệ lụy trong những quyết định đầu cơ sai lầm luôn rất đau thương. Mức thua lỗ sẽ ngày càng lớn dần khi bạn càng tự tin rằng mình sẽ kiếm được nhiều tiền…
Tôi hy vọng rằng, sau bài viết này, bạn sẽ hiểu được sự khác biệt cốt lõi giữa đầu tư và đầu cơ.
Đó cũng chính là nền tảng cơ bản quan trọng nhất mà bạn cần có khi tham gia vào thị trường chứng khoán.
Nguồn: Khánh Phan, FRM - GoValue
